Sociaal-circulair ondernemen

De duurzaamheidsdoelstellingen van de Verenigde Naties vormen sinds 2015 een breed gedragen veranderingsambitie en -agenda op economisch, sociaal en ecologisch vlak. De ontwikkeling die de duurzaamheidsdoelstellingen nastreven tegen 2030, zijn universeel en wereldwijd geörienteerd vanuit een evenwaardige aandacht voor mens, planeet, welvaart, samenwerking en vrede. De duurzaamheidsdoelstellingen wijzen beleid en overheid op hun verantwoordelijkheid tot deze verandering. Lokale besturen zetten steeds meer in op duurzaamheidsrapportage, sociale organisaties aligneren hun uitkomsten en impact met de duurzaamheidsdoelstellingen. Evenzeer worden organisaties en onderlinge partnerschappen tussen organisaties aanzien als actor in verandering. Sinds 2020 spreekt men over de “decade of action” waarbij actie tot en implementatie van verandering urgent wordt geacht.
Organisaties ondergaan transities op economisch, ecologisch, sociaal en technologisch vlak én sturen ze tegelijkertijd mee aan. Sociaal-circulair ondernemen leidt niet enkel tot minder afval in de onderneming en de omgeving. Op maatschappelijk vlak levert het een bijdrage tot een inclusievere maatschappij en dringt het uitsluiting terug. Tegelijkertijd zal een inclusief personeelsbeleid rechtstreeks positieve effecten hebben op de levenskwaliteit bij hun personeelsleden.
Steeds meer organisaties brengen de maatschappelijke impact van hun activiteiten in kaart aan de hand van een veranderingstheorie. Er is daardoor ook steeds meer aandacht voor een holistische kijk op het businessmodel. De klassieke denkwijze waarbij organisaties in één organisatiepijler veranderingen opzetten, leidt in veel gevallen tot negatieve effecten op andere domeinen in de organisatie (of daarbuiten), die het beoogde resultaat tenietdoen. Bijgevolg dienen organisaties hun businessmodellen te herdenken op duurzame wijze.
Uit literatuuronderzoek en stakeholderbevragingen blijkt dat er nood is aan een praktisch inzetbaar framework om het duurzame transformatieproces in kaart te brengen, te objectiveren en te onderbouwen. Om te verduurzamen, hebben organisaties nood aan een leidraad gebaseerd op wetenschappelijke bevindingen om hen in hun transitie naar 'the next step' te begeleiden. Het uitwerken van een dergelijk framework is niet evident, omdat duurzaamheid verbonden is aan een grote hoeveelheid variabelen, uit zowel de ecologische, sociale als economische dimensie. Dit wordt nog versterkt door het gegeven dat al deze variabelen ook onderling verbonden zijn. Een effectief framework voor duurzaamheid, erkent deze afhankelijkheid van sociale en economische factoren, ingebed in ecologische systemen binnen planetaire grenzen.
Hoewel sustainable businessmodels (SBM) een duidelijke meerwaarde kunnen bieden om de impact op verschillende domeinen op te sporen en in kaart te brengen, is dit geen tool voor effectieve impact analyse en ‘integrated reporting’. Een vergelijking en aftoetsing van verschillende tools voor impact analyse en ‘integrated reporting’, waarbij vooral zal geëvalueerd worden naar de praktische bruikbaarheid voor de organisatie in kwestie, vormt een essentieel luik van het onderzoeksproject. Het is evident dat er een duidelijke link moet bestaan tussen de manier waarop de werking van een organisatie in kaart wordt gebracht via een SBM, en de manier waarop die organisatie rapporteert over de gegenereerde impact.
Om op een objectieve manier organisaties te kunnen vergelijken en positioneren in duurzaamheid, zien we ook een duidelijke meerwaarde in het opstellen van een veranderingstheorie. Een veranderingstheorie zet een aantal assumpties uit over de wijze waarop de organisatie een bijdrage levert tot maatschappelijke effecten in relatie tot het businessmodel. Ook hier is het belangrijk dat de input en criteria rond vormgeving en positie van een organisatie, sterk samenhangen met SBM en rapportering, zodat deze drie tools (veranderingstheorie, SMB, impactmeting) één coherent en logisch geheel vormen.

---

Social-circular entrepreneurship

Since 2015, the United Nations Sustainability Goals have formed a broad-based change ambition and agenda in the economic, social and environmental spheres. The development sought by the sustainability goals by 2030 is universal and globally oriented from an equal focus on people, planet, prosperity, cooperation and peace. The sustainability goals remind policy and government of their responsibility to this change. Local governments are increasingly turning to sustainability reporting, social organisations are aligning their outcomes and impact with the sustainability goals. Equally, organisations and inter-organisational partnerships are seen as actors of change. Since 2020, people have been talking about the "decade of action" where action to and implementation of change is considered urgent.
Organisations are undergoing transitions on an economic, ecological, social and technological level, while at the same time co-managing them. Corporate social responsibility not only leads to less waste in the company and the environment. At a social level, it contributes to a more inclusive society and reduces exclusion. At the same time, an inclusive personnel policy will have direct positive effects on the quality of life of their staff members.
More and more organisations are mapping the social impact of their activities using a theory of change. As a result, there is also an increasing focus on a holistic view of the business model. The classic way of thinking in which organisations set up changes in one organisational pillar, in many cases leads to negative effects on other domains in the organisation (or outside it), nullifying the intended result. Consequently, organisations need to rethink their business models in sustainable ways.
Literature reviews and stakeholder consultations indicate a need for a practical framework to map, objectify and underpin the sustainable transformation process. To become sustainable, organisations need a guideline based on scientific findings to guide them in their transition to 'the next step'. Developing such a framework is not straightforward, as sustainability is linked to a large number of variables, from the ecological, social and economic dimensions. This is compounded by the fact that all these variables are also interconnected. An effective framework for sustainability, recognises this dependence on social and economic factors, embedded in ecological systems within planetary boundaries.
While sustainable business models (SBM) can provide clear added value to track and map impacts across different domains, this is not a tool for effective impact analysis and 'integrated reporting'. Comparing and assessing different tools for impact analysis and integrated reporting, especially their practical usefulness for the organisation in question, is an essential part of the research project. It is obvious that there should be a clear link between the way an organisation's operations are mapped via an SBM and the way it reports on the impact generated.
In order to objectively compare and position organisations in sustainability, we also see a clear added value in establishing a theory of change. A theory of change sets out a number of assumptions about how the organisation contributes to social impact in relation to its business model. Again, it is important that the inputs and criteria around an organisation's design and position, are strongly linked to SBM and reporting, so that these three tools (change theory, SMB, impact measurement) form one coherent and logical whole.

Projectcoördinator HOGENT

Steven Brandt

Onderzoekers

Peggy Van Acker, Astrid Cocquyt, Griet Van Der Vurst, Stijn Demuynck

Looptijd

01/01/2023 - 25/09/2025

Financier

PWO-middelen